De foto’s die NASA’s hoop op leven op Mars aan diggelen sloegen: de allereerste beelden van de Rode Planeet, 59 jaar geleden gemaakt, lieten een kale planeet zien – en verdreven daarmee het idee dat het een toevluchtsoord was voor aliens

Deze korrelige, grijze afbeeldingen met hun grillige groeven en ronde kuiltjes zouden wel eens voor het oppervlak van de maan kunnen worden aangezien.

Maar in werkelijkheid tonen ze een veel verder weg gelegen lid van ons zonnestelsel: Mars.

Ze werden op 15 juli 1965 vastgelegd door het dappere ruimtevaartuig Mariner 4 van NASA om meer te onthullen over onze roestrode buurplaneet.

Tot die tijd wekten telescopische beelden van Mars – namelijk raadselachtige donkere vlekken op het oppervlak – de overtuiging dat het de thuisbasis was van een buitenaardse beschaving.

Maar Mariner 4 onthulde een kale planeet, waarmee het idee dat het een toevluchtsoord voor leven was, de kop werd ingedrukt.

Na een reis van acht maanden naar Mars maakte Mariner 4 de eerste flyby van Mars en werd daarmee het eerste ruimtevaartuig dat close-upfoto’s van een andere planeet maakte

Een televisiecamera aan boord maakt 22 foto’s, die ongeveer 1 procent van de planeet bestrijken. Deze foto’s worden aanvankelijk opgeslagen op een 4-track tape recorder en het duurt vier dagen om ze terug te sturen naar de aarde.

Daniel Bayliss, universitair docent aan de faculteit natuurkunde van de Universiteit van Warwick, noemde de nalatenschap van Mariner 4 ‘immens’.

‘De belangrijkste missie van Mariner 4 was om de eerste close-upbeelden van Mars te maken, die ons zouden vertellen of het een wereld was waar mogelijk leven was,’ vertelde hij aan MailOnline.

‘Maar het bleek dat Mars vol kratten zat en hoogstwaarschijnlijk levenloos was.’

Mensen waren al bekend met Mars omdat de planeet met het blote oog zichtbaar is aan de nachtelijke hemel: een heldere stip met een opvallend roodoranje tint.

De eerste persoon die Mars door een telescoop zag, was de legendarische Italiaanse astronoom Galileo Galilei, in 1610.

Vanaf dat moment tot aan de jaren vijftig – de gouden eeuw van door Mars geïnspireerde sciencefictionboeken en strips – was het redelijk om te denken dat er leven op het oppervlak van Mars was.

Donkere vlekken op het Marsoppervlak werden gezien als vegetatie of ‘kanalen’, waardoor men ging geloven dat de planeet een weelderige wereld was zoals de Aarde.

Wetenschappers dachten destijds dat de vegetatie een teken was dat er een geavanceerde, mensachtige beschaving op Mars leefde.

In het boek ‘Guide to Mars’ uit 1956 schreef de Britse astronoom Patrick Moore: ‘Er is geen reden om aan te nemen dat er geen lage vegetatievormen op Mars zouden bestaan, terwijl er wel veel bewijs is dat dit wel het geval is.’

Om meer te weten te komen over het binnenste zonnestelsel – Mars, Venus en Mercurius – lanceerde NASA in 1962 het 554 miljoen dollar kostende Mariner-programma.

Afgebeeld is de beste op aarde gebaseerde telescopische afbeelding van Mars vóór de missie van Mariner 4, gemaakt door het 100-inch Mt. Wilson Observatory in 1956. Let op de raadselachtige donkere vlekken op het oppervlak

Alle Mariner-ruimtevaartuigen waren gebaseerd op een zeshoekige of achthoekige bus, waarin alle elektronica was ondergebracht en waaraan alle componenten waren bevestigd

Een kaart van Mars uit 1962, met ‘kanalen’ die door het Martiaanse landschap kronkelen. Het bestaan ​​van de kanalen werd ter discussie gesteld, omdat er geen close-upfoto’s van Mars waren gemaakt – tot de flyby van Mariner 4 in 1965

Mariner 1 en 2 hadden Venus als doelwit, terwijl Mariner 3 in november 1964 zijn aandacht richtte op Mars, hoewel de lancering helaas mislukte.

Gelukkig was Mariner 4, die slechts een paar weken later vanaf Cape Canaveral in Florida werd gelanceerd, succesvoller.

Mariner 4 deed er 228 dagen over om de 325 miljoen mijl af te leggen en kwam uiteindelijk dichtbij genoeg om op 14 en 15 juli 1965 foto’s te kunnen maken.

Op het kleinste moment, op 15 juli, bevond de maan zich op een afstand van 9.846 km van de planeet.

Met een camera aan boord werden 22 foto’s gemaakt van ongeveer 1 procent van het Marsoppervlak. Deze foto’s werden opgeslagen op een 4-sporenbandrecorder en het duurde vier dagen om ze naar de aarde te verzenden.

Maar tot teleurstelling van NASA lieten de foto’s geen bewijs zien van een weelderige wereld, maar een dood oppervlak vol kraters, dat meer op de maan leek dan op de aarde.

Dr. Bruce Betts, hoofdwetenschapper bij de Planetary Society, zei dat het ruimtevaartuig aantoonde dat de omgeving op Mars ‘zeer vijandig is voor leven zoals wij dat kennen’.

Hij vertelde MailOnline: ‘Er werden lage temperaturen, een dunne atmosfeer en geen magnetisch veld gevonden, wat aantoonde dat het oppervlak, in tegenstelling tot de aarde, gevoelig zou zijn voor schadelijke straling.’

‘De invasie begint!’ Het geloof dat Mars buitenaards leven zou kunnen herbergen, was de inspiratie voor een aantal sciencefictionklassiekers, waaronder de verzamelkaartenserie Mars Attacks (1962)

Mars is de vierde planeet vanaf de zon – een stoffige, koude woestijnwereld met een dunne atmosfeer. Op de foto: Mars vastgelegd door de Hubble-telescoop

Lancering van Mariner 4 vanaf Cape Canaveral in Florida, 28 november 1964

Volgens NASA heeft Mariner 4 een deel van het oudste en meest gekraterde terrein op Mars in beeld gebracht, maar ontbreken ‘diversere en geologisch recentere kenmerken’.

‘Al met al hebben deze bevindingen de verwachtingen van veel wetenschappers dat Mars een plek is die geschikt is voor leven, onderuit gehaald’, aldus het rapport.

Volgens professor Bayliss wist niemand wat voor leven de NASA-wetenschappers daar verwachtten aan te treffen, maar het was misschien geen grote verrassing dat ze ‘een kale Mars’ aantroffen.

‘Maar het gaf wel antwoord op een eeuwenoude vraag over hoe het oppervlak van Mars er werkelijk uitziet,’ vertelde hij aan MailOnline.

Sindsdien richten wetenschappers zich op het vinden van bewijs voor vroeger leven op Mars, of op basisorganismen die vanuit elk ruimteschip onzichtbaar zijn.

Dr. Betts voegde toe: ‘Mariner 4 heeft aangetoond dat als er leven is, dit waarschijnlijk in de vorm van microben is die de extreme omstandigheden kunnen overleven.’

Tot op heden is er geen bewijs voor leven op Mars, of dat nu of in het verleden is gebeurd. Wetenschappers zijn het er echter over eens dat er ooit veel vloeibaar water was, mogelijk zo’n 2 miljard jaar geleden, voordat de atmosfeer verdween en het vloeibare water verdampte.

Professor Brian Cox zei in 2022 tegen MailOnline dat het meest geavanceerde leven dat ooit op Mars heeft bestaan, waarschijnlijk ‘in het beste geval’ uit eencellige organismen bestond.

Sinds de jaren zestig zijn er al meerdere keren ruimtevaartuigen veilig op het Marsoppervlak geland en hebben ze schitterende, heldere beelden van de stoffige grond gemaakt.

Maar in een tijdperk waarin telefoons met draaischijftelefoons nog in gebruik waren, was het een ongekende prestatie om een ​​klein apparaat honderden miljoenen kilometers verderop naar een andere planeet te sturen.

Deze afbeelding, gemaakt door NASA’s Marsrover Curiosity, toont een close-up van de geribbelde texturen op Mars

Professor Bayliss zei dat Mariner 4 ‘nieuwe wegen insloeg op het gebied van technologie en exploratie’.

‘Het heeft de weg vrijgemaakt voor toekomstige ruimtemissies en geleid tot de ontwikkeling van veel nieuwe technologieën, zoals digitale beeldvorming en satellietcommunicatie,’ vertelde hij aan MailOnline.

‘Dat zijn dingen waar we nu allemaal profijt van hebben.’

Na zijn reis langs Mars onderhield Mariner 4 nog twee jaar lang af en toe contact met de aarde en stuurde het gegevens door over de omgeving op Mars.

Maar tegen het einde van 1967 had het ruimtevaartuig tienduizenden micrometeoroïde-inslagen ondergaan en was het door het stikstofgas heen dat het voor de manoeuvres nodig had.

De Mariner 4-missie eindigde officieel op 21 december 1967. Men denkt dat het restant van het ruimteschip nog steeds rond de zon draait, als een verouderd stuk ruimteafval.