ROBERT HARDMAN: Terwijl de Deense koningin aftreedt… waarom de heilige stabiliteit van Groot-Brittannië NOOIT ongedaan zal worden gemaakt door tronenspelen in buitenlandse stijl… zelfs als huilende anti-monarchistische banshes eisen dat Charles aftreedt

Nauwelijks een jaar na zijn regering zal koning Charles III niet veel langer de nieuweling in het koninklijke blok zijn. Want we staan ​​op het punt afscheid te nemen van ‘s werelds belangrijkste soeverein.

Dit weekend verwelkomt het Deense volk onverwacht een nieuwe monarch. Koning Frederik X treedt in de voetsporen van zijn enorm populaire moeder, koningin Margrethe II, die vanwege een slechte gezondheid heeft besloten dat het tijd is om de troon over te dragen.

Haar troonsafstand heeft de Denen verbijsterd, niet alleen omdat ze al meer dan een halve eeuw regeert, maar ook omdat het land geen traditie van troonsafstand kent. Het heeft ook koninklijke toeschouwers overal verrast.

Na de dood van Elizabeth II werd ‘Daisy’ Denemarken de enige koningin Regnant ter wereld (in tegenstelling tot Queen Consort) en is ze een veel bewonderde figuur op het wereldtoneel, net als haar neef Lilibet.

Ze is ook al heel lang een vriendin van Groot-Brittannië. Ze genoot altijd van een privéweek in Londen in de aanloop naar Kerstmis, logeerde in een huurhuis in de buurt van Harrods in Knightsbridge, winkelde, keek naar een toneelstuk of twee en ging even langs bij haar neven en nichten uit Windsor.

Na school in de North Foreland Lodge in Hampshire, waar ze dol op was, studeerde ze archeologie in Cambridge, net als prins Charles. Ze spreekt perfect Engels (van haar vijf talen), zoals ik ontdekte tijdens de twee keren dat ik haar heb geïnterviewd. Ik herinner me nog goed haar charmante opmerking dat ze op Britse bodem in het Engels droomt.

Ten tijde van het diamanten jubileum van onze eigen koningin in 2012 ontmoette ik Margrethe II in haar zomerpaleis Marselisborg in Aarhus. Destijds vierde ze zelf een jubileum: haar veertigjarig jubileum op de Deense troon.

Ik vroeg haar of ze ooit zou overwegen om opzij te gaan. ‘Ik heb de monarchie altijd gezien als ‘je zit er voor het leven in’,’ vertelde ze me resoluut. ‘Je slaagt als je vader of moeder overlijdt en je gaat verder.’ . . en je zoon of dochter zal slagen als je sterft, en zo is het.’

Aangezien ze toen al acht jaar oud was, vroeg ik opnieuw of de gedachte aan pensionering niet verleidelijk was?

Hare Majesteit was onvermurwbaar: ‘Er bestaat geen andere traditie in Groot-Brittannië en zeker ook niet in Denemarken.’

Dus waarom deze verandering van hart?

Ik ben zeker niet overtuigd door de theorie dat een recente en onduidelijke waarneming van kroonprins Frederik in een Spaanse nachtclub met een Mexicaanse socialite de vorst er op de een of andere manier toe heeft aangezet om er een einde aan te maken, zodat haar erfgenaam zijn taken serieus zou nemen.

Het is duidelijk dat, zoals koningin Margrethe zelf heeft uitgelegd, het voornaamste probleem een ​​zeer recente, zeer ernstige operatie aan haar rug is. Op 83-jarige leeftijd vermoed ik dat gezondheidsproblemen mogelijk ook zijn verergerd door het gevoel een soort koninklijke game-changer te zijn.

Als schilder, scenarioschrijver en theaterontwerper schafte de kettingrokende koningin de regel van het mannelijke eerstgeboorterecht af – waarbij de man de vrouw overtreft in de lijn van opvolging – vijf jaar voordat Groot-Brittannië dit voorbeeld volgde.

Ze maakte een veelzeggende opmerking tegen mij toen ik vroeg wat zij als de belangrijkste uitdagingen voor een constitutionele monarch in de 21e eeuw noemde. ‘Ik veronderstel,’ antwoordde ze, ‘dat je van je tijd bent, maar niet de slaaf van je tijd bent; weten wat er aan de hand is en aanpassen, maar niet aanpassen om het aanpassen. Maar omdat het natuurlijk aanvoelt.’

Misschien lijkt wat in 2012 ondenkbaar leek, nu met het verstrijken van de tijd alleen maar natuurlijk.

Het heeft echter onvermijdelijk de rituele oproep aan het Huis van Windsor in gang gezet om op dezelfde manier met de tijd mee te gaan.

The Guardian-columnist Sir Simon Jenkins, een wijze stem in veel andere opzichten, heeft Charles III opgeroepen dit voorbeeld te volgen en de ‘fietsmonarchieën’ van Europa te evenaren.

Dit is een uitdrukking die de modernisten altijd gebruiken als ze proberen de Windsors er saai en verwend uit te laten zien vergeleken met hun Europese neven (hoewel de Nederlandse koningin Juliana inderdaad dol was op fietsen, bezat ze ook een aanzienlijk deel van de oliegigant Shell).

Toen ik de koning van Noorwegen eens vroeg of hij het niet erg vond om een ​​’fietsmonarch’ te worden genoemd, antwoordde hij: ‘Ik begrijp niet waarom de pers dit altijd zegt. Ik heb al jaren niet meer gefietst!’

Hoewel hij erkent dat Charles III ‘tijdens zijn ambtstermijn een actieve en populaire figuur is gebleken’ en ‘zeker recht heeft op een substantieel bewind’, betoogt Sir Simon dat Britse vorsten nu een tijdschema moeten opstellen voor hun ontslag als leeftijd een probleem wordt.

‘Het maakt de instelling kwetsbaar voor onvermogen en impopulariteit’, vervolgde hij. ‘Zoals de Amerikaanse en Franse presidentschappen laten zien, vereist het staatshoofd het vermogen om een ​​heel volk te verbinden en te vertegenwoordigen.’

Laten we de vraag terzijde schuiven of de Fransen of Amerikanen zich gezegend voelen door de jeugdige kracht van Emmanuel Macron (46 jaar) of Joe Biden (81 jaar). Het is een onbetwistbaar feit dat macht en autoriteit wegvloeien zodra een leider zijn of haar voornemen bekendmaakt om verder te gaan (denk aan Tony Blair of David Cameron). Lamme eenden zijn in monarchieën niet wenselijker dan in de politiek of de sport.

Laten we aannemen dat er een precedent was voor Britse monarchen om opzij te stappen. Bij de eerste hint van wiebelen zouden de banshees door naar koning Charles te huilen om plaats te maken voor koning William. En als William een ​​crisis doormaakte, zoals monarchen altijd doen, klonk de roep om George. Enzovoort. De kracht van het Britse systeem is zijn gevoel van duurzaamheid, hoewel het uiteraard wel een schietstoel heeft.

In Groot-Brittannië is troonsafstand echter een laatste redmiddel en geen levensstijlkeuze. Het trauma van het aftreden van Edward VIII in 1936 achtervolgt het paleis nog steeds.

Als de Europese ‘fietsende’ vorsten hun laatste jaren van pensioen willen doorbrengen als ‘golfende’ of ‘tuinierende’ ex-vorsten, dan wens ik hen veel geluk. Maar dit is niets nieuws.

Afgezien van gewelddadige tronenspelen in de minder democratische koninkrijken van de wereld, om nog maar te zwijgen van de roterende kroon in Maleisië (waar de troon afwisselend tussen negen koninklijke huizen staat), hebben constitutionele monarchen altijd een stap opzij gedaan.

Tijdens zijn leven heeft Karel III twee Nederlandse koninginnen met pensioen zien gaan, plus de troonsafstand van twee Belgische koningen (drie, als je de dag in 1990 meetelt waarop koning Boudewijn 24 uur lang afstand deed om te voorkomen dat er een nieuwe abortuswet zou worden ondertekend; hij hervatte de kroon een dag later).

Op dezelfde manier is hij nu op zijn derde heerser van Luxemburg, na de troonsafstand van groothertogin Charlotte in 1964 en die van groothertog Jean in 2000.

In 2013 was er een bijzonder ernstige uitbraak van abdicationitis, die in april door koningin Beatrix van Nederland werd veroorzaakt. Twee maanden later trad de emir van Qatar, sjeik Hamad, af. Drie weken daarna gooide de Belgische koning Albert II de handdoek. Nog geen jaar later ging ook koning Juan Carlos van Spanje naar de golfbaan.

En in 2019 besloot de enige keizer ter wereld, Akihito van Japan, ook te stoppen.

De reactie van Elizabeth II? ‘Het was elke keer schouderophalen’, zegt een senior Palace-assistent uit die tijd. En hoewel ze ongetwijfeld verdrietig zou zijn geweest toen ze hoorde van de troonsafstand van haar dierbare vriendin en nicht, Daisy Denemarken, vermoed ik dat er ook schouderophalend zou zijn geweest bij het horen van het nieuws uit Kopenhagen.

Dit is geen geval van ‘Brits exceptionisme’, aangezien zelfhaatende Britten elke afwijking van de norm graag belachelijk maken. Het is eerder geworteld in de ceremonie die we vorig jaar op 6 mei zagen. Terwijl andere Europese landen de koninklijke opvolging hebben teruggebracht tot een handtekening op een stuk papier plus een beëdiging, is het Britse kroningsritueel meer dan een constitutionele formaliteit. Het wordt beheerst door de wet, religie en bijbelse traditie. Het is de enige kroning waarbij de kroon daadwerkelijk op een hoofd terechtkomt.

Om de beeldtaal van een bruiloft over te nemen (en een kroning is tenslotte een huwelijk van monarch en volk), zouden andere landen de voorkeur kunnen geven aan de sobere, ingetogen functionaliteit van een burgervereniging in een kadaster.

De Britse traditie is voor een volvette bruiloft met koetsen, zijden jurken en bling. Dit is echter meer dan een kwestie van smaak.

De Britse monarch belooft (bij de toetreding) de Kerk van Schotland te ‘behouden’, en vervolgens de Kerk van Engeland ‘onschendbaar te behouden en te behouden’ en een ‘trouwe protestant’ te zijn. Vorsten worden voor God gezalfd, in een traditie die teruggaat tot het boek Exodus, en bekleed met regalia van diepgaande religieuze, spirituele en juridische betekenis.

De vorst belooft ook de ‘volkeren’ van veertien andere rijken te regeren ‘volgens hun respectieve wetten en gebruiken’. Het is zowel oud als modern. De kroning van koning Charles was veruit de meest radicale en diverse herhaling van de dienst sinds de Reformatie.

Natuurlijk zullen sommigen dit allemaal afdoen als een hoop anachronistische onzin, en dat is hun goed recht. Toch is het allemaal geworteld in de wet, zoals vastgelegd door het volk, en niet per decreet. Elke politicus is welkom om zich kandidaat te stellen als hij de Kerk van Engeland wil ontbinden, de Coronation Oath Act wil verscheuren en zelfs de monarchie wil afschaffen.

Sir Simon Jenkins zegt: ‘Dit is een gesprek dat de volgende Britse regering met de koning zou moeten voeren.’

Prima. Probeer het eens. Maar kijk dan eens wat de Britten denken. Ze zullen ontdekken dat onder degenen die het meest geïnteresseerd zijn in deze ‘verouderde’ rituelen en praktijken ook degenen zijn die geen anglicanen of zelfs christenen zijn. Het zijn degenen uit minderheden die troost putten uit het hebben van een staatshoofd wiens gezag is verankerd in iets diepers dan een stuk papier.

Bij een Britse kroning gaat het niet om het pronken met de kroonjuwelen. Het legt zeer ernstige verplichtingen op aan het staatshoofd. Het zijn plichten voor het leven. Er staat niets over een maximale leeftijdsgrens. En als het zou gebeuren dat een monarch arbeidsongeschikt wordt, zijn er mechanismen voor een regentschap.

Toegegeven, de laatste regent, de oudste zoon van George III, was een losbandige schurk, maar het land werd er nauwelijks door beschadigd. Naast wat beeldende kunst en architectuur beleefde het land onder zijn hoede ook een van de meest cruciale triomfen in de Britse (en Europese) geschiedenis: Waterloo.

Zal koningin Margrethe een rustiger leven leiden, zal haar troonsafstand tot nadenken stemmen bij Balmoral? Ik betwijfel het ten zeerste, hoewel Karel III wel één beslissing moet nemen. Sinds haar benoeming door neef Lilibet is de Deense koningin al bijna dertig jaar de trotse opperkolonel van het Princess of Wales’s Royal Regiment. Vermoedelijk ontstaat er nu een vacature. Wie moeten we hierna benoemen? Ik durf te zeggen dat de aanwijzing in de titel zit. . .

Karel III: nieuwe koning. Nieuw Hof. The Inside Story van Robert Hardman wordt op 18 januari gepubliceerd door Macmillan.