Banket uit de bronstijd! Britten op een plek die ‘Peterborough’s Pompeii’ werd genoemd, aten 3000 jaar geleden met met honing geglazuurd wild en vlezige pap – en hadden zelfs een prullenbak, zo blijkt uit onderzoek
Het is een van de best bewaarde nederzettingen uit de bronstijd in Groot-Brittannië, wat vergelijkingen oplevert met het Italiaanse Pompeii.
Nu geeft een nieuwe studie meer inzicht dan ooit tevoren in de levens van Britten op Must Farm in Peterborough, 3000 jaar geleden.
De bewoners leefden een leven van ‘gezellige huiselijkheid’ en aten met honinggeglazuurd hertenvlees en vlezige pap, zeggen archeologen van de Universiteit van Cambridge.
Andere verrassend verfijnde kenmerken van de nederzetting zijn sieraden met geïmporteerde kralen, kleding van fijn vlaslinnen en zelfs een prullenbak voor gereedschap.
Must Farm was minder dan een jaar oud toen het op mysterieuze wijze werd verwoest door een catastrofale brand, hoewel men denkt dat alle inwoners zijn ontsnapt.
Duizenden artefacten gevonden bij Must Farm zijn bestudeerd voor het nieuwe rapport. Deze kom werd gevonden met daarin nog resten van pap, gemengd met dierlijke vetten (mogelijk geit of edelhert), samen met een gebroken lepel (links)
De nieuwe studie is afkomstig van de Cambridge Archaeological Unit (CAU), die bijna tien jaar geleden Must Farm heeft opgegraven.
Het beschrijft duizenden artefacten daar, waaronder een aardewerken kom met de vingerafdrukken van de maker gevangen in de klei en die nog steeds zijn laatste maaltijd bevatte.
Chemische analyse onthulde sporen van een tarwepap vermengd met dierlijke vetten – mogelijk geiten- of edelherten.
Ongelooflijk genoeg rustte er nog steeds een gebroken houten spatel die voor het roeren werd gebruikt tegen de binnenkant van de kom.
‘De site geeft ons tips voor recepten voor ontbijten en braaddiners uit de Bronstijd’, zegt projectarcheoloog dr. Chris Wakefield van CAU.
‘Chemische analyses van de kommen en potten toonden sporen van honing samen met vlees van herkauwers, zoals herten, wat erop wijst dat deze ingrediënten werden gecombineerd om een vorm van prehistorisch met honing geglazuurd hertenvlees te creëren.
‘Het lijkt erop dat de bewoners hun vleessappen hebben bewaard om als topping voor pap te gebruiken.’
De inwoners van de Must Farm hadden waarschijnlijk favoriete stukken vlees, waarbij ze bijvoorbeeld vaak alleen de voorpoten van een zwijn meenamen om te braden.
Visgerechten die de voorkeur hadden, waren snoek en brasem, die gevangen hadden kunnen worden uit een langzaam stromende rivier beneden.
Archeologen denken dat Must Farm bestond uit grote houten roundhouses die op palen boven de rivier waren gebouwd.
De hele nederzetting zou ongeveer 2 meter boven de rivierbedding hebben gestaan, met loopbruggen die enkele van de hoofdhuizen overbrugden.
Het zou relatief klein zijn geweest, met plaats voor maximaal 60 personen, inclusief kinderen.
Een geïllustreerde reconstructie van de paalwoningen uit de Bronstijd in zijn hoogtijdagen. Het zou minder dan een jaar oud zijn geweest toen het door een catastrofale brand werd verwoest
Illustratie van het ‘gezellige’ huiselijke leven in een van de roundhouses op Must Farm, bijna 3000 jaar geleden
Vereenvoudigde dwarsdoorsnede van een typisch huis op Must Farm. Elk roundhouse-dak had drie lagen: isolerend stro met daarboven gras en aangevuld met klei, waardoor ze warm en waterdicht waren maar toch goed geventileerd
De nederzetting Must Farm uit de bronstijd – beschreven als ‘het Britse Pompeii’ – ligt net ten oosten van Peterborough in Cambridgeshire, Engeland
Een intacte bijl die in het slib direct onder een van de roundhouses was geplaatst, misschien een teken van geluk, of een offer aan een of andere geest na voltooiing van de bouw
Er werden keramische en houten containers gevonden, waaronder kleine kopjes, kommen en grote voorraadpotten
Must Farm werd in 1999 ontdekt, maar pas in 2015 begon de Cambridge Archaeological Unit van de Universiteit van Cambridge met opgravingen op de locatie.
Sindsdien hebben bijna 100 wetenschappers en specialisten de vondsten uit de oude Engelse nederzetting geanalyseerd.
Daartoe behoren grote hoeveelheden gereedschap, sieraden en persoonlijke bezittingen, waaronder een ketting van kralen gemaakt van glas, barnsteen, siltsteen en schalie, geïmporteerd uit verre landen als Denemarken en Iran.
In totaal werden 49 glaskralen gevonden en experts denken dat ze allemaal afkomstig zijn uit verre oorden, waaronder Noord- en Oost-Europa en het Midden-Oosten.
‘Dergelijke voorwerpen zouden geleidelijk duizenden kilometers afleggen in een lange reeks kleine transacties’, zei dr. Wakefield.
Stoffragmenten, weefgetouwgewichten en klosjes – kleine cilindertjes omwikkeld met draad – laten zien dat bewoners ter plekke hun eigen kleding maakten.
Keramische en houten containers die gebruikt hadden kunnen worden bij het bereiden en serveren van voedsel, zijn onder meer kleine kopjes, kommen en grote voorraadpotten.
Ter plaatse gevonden speren, tot wel 3,5 meter lang, en zwaarden, werden net zo vaak gebruikt bij de jacht op dieren als bij rivaliserende groepen.
Er waren ook sikkels (messen voor het oogsten van gewassen), bijlen en gebogen ‘gutsen’ die werden gebruikt om hout te hakken en te beitelen, evenals draagbare scheermessen voor het knippen van haar.
Direct onder een van de roundhouses werd één intacte bijl gevonden, waarvan de experts denken dat deze daar opzettelijk is geplaatst als een teken van geluk, of als een offer aan een of andere geest na voltooiing van de bouw.
Ondertussen bevatte een grote houten prullenbak beschadigd bronzen gereedschap dat waarschijnlijk wachtte om te worden omgesmolten en opnieuw te worden gemaakt.
Overblijfselen van een ketting met kralen ketting van kralen gemaakt van glas, barnsteen, siltsteen en schalie, geïmporteerd uit zelfs Denemarken en Iran
De mensen op Must Farm leefden waarschijnlijk een leven van ‘gezellige huiselijkheid’ voordat deze door brand werd overspoeld. Afgebeeld: fragment textiel
Op de foto staan gefragmenteerde potten die waarschijnlijk worden gebruikt bij de voedselbereiding en die zijn ontworpen om in elkaar te worden gestapeld om ruimte te besparen
De volledige bevindingen van de Must Farm-site – opgegraven door de Cambridge Archaeological Unit (CAU) in 2015-2016 na de ontdekking ervan aan de rand van Whittlesey bij Peterborough – zijn gepubliceerd in twee rapporten
Een lid van de Cambridge Archaeological Unit die een bijlkop blootlegt tijdens opgravingen op de Must Farm-site in 2016
Er bestaan nog steeds enkele mysteries rondom Must Farm, waaronder de oorzaak van de brand die het verwoestte, die ‘waarschijnlijk nooit bekend zal worden’.
‘Sommigen beweren dat het misschien is aangevallen, omdat de bewoners nooit zijn teruggekeerd voor hun goederen, die vrij gemakkelijk uit de ondiepe wateren zouden kunnen worden gehaald’, zegt David Gibson van CAU.
Toen de brand uitbrak, zouden gebouwen en hun inhoud zijn ingestort in de modderige rivier eronder, die de verschroeide resten ‘dempte’.
De combinatie van verkoling en wateroverlast leidde tot een ‘uitzonderlijk’ behoud, waardoor de plek de bijnaam ‘Britain’s Pompeii’ kreeg.
Er was geen bewijs dat mensen omkwamen in de brand, maar verschillende jonge schapen zaten vast en werden levend verbrand, zoals blijkt uit de skeletresten.
Verschillende kleine hondenschedels suggereren dat de dieren in eigen land werden gehouden, misschien als huisdier, maar ook om te helpen bij het vangen van prooien.
‘Coprolieten’ van honden – gefossiliseerde uitwerpselen – onthullen de huisdieren die gevoed werden met restjes van de maaltijden van hun baasjes.
De nieuwe studie is gepubliceerd in twee delen (deel I En Deel II), beide online beschikbaar.