Vermoeide soldaten, onbetrouwbare munitie: de vele uitdagingen van Oekraïne
BUITEN AVDIIVKA, Oekraïne — Het hoofdkwartier van een van de bataljons van de 53ste Gemechaniseerde Brigade van Oekraïne ruikt naar vers gekapt dennenbomen. De geuren komen van de houten steunbalken in het labyrint van loopgraven die het grootste deel vormen van de rudimentaire basis van de eenheid buiten de omstreden stad Avdiivka.
In de hoofdcommandokamer zenden flatscreentelevisies, computers en satellietinternet beelden uit van kleine drones, terwijl een kader van Oekraïense soldaten hun deel van de frontlinie in de gaten houdt.
Wat ze vooral zien is een gewelddadige patstelling.
Nu de oorlog zijn 17e maand ingaat, hebben de gevechten een merkbaar ritme ontwikkeld. Rusland en Oekraïne zitten opgesloten in een dodelijk heen en weer van aanvallen en tegenaanvallen. De Russische artillerie heeft niet langer het duidelijke voordeel en de Oekraïense strijdkrachten worstelen met een onwrikbare Russische verdediging, terwijl ze doorgaan met hun zuidelijke offensief, vertraagd door dichte mijnenvelden.
Kleine terreinwinsten brengen hoge kosten met zich mee. Veldhospitalen die gesloten waren na de strijd om de oostelijke stad Bakhmut zijn heropend, zeiden vrijwilligers, en Oekraïense soldaten beschreven een vastberaden vijand.
“We ruilen onze mensen voor hun mensen en ze hebben meer mensen en uitrusting”, zei een Oekraïense commandant wiens peloton ongeveer 200 procent slachtoffers heeft geleden sinds Rusland vorig jaar zijn grootschalige invasie lanceerde.
Deze analyse van de oorlog in de New York Times is gebaseerd op een tiental bezoeken aan de frontlinie en interviews in juni en juli met Oekraïense soldaten en commandanten in de regio’s Donetsk en Kharkiv, waar veel van de veldslagen worden uitgevochten.
Die bezoeken toonden aan dat het Oekraïense leger voor een litanie van nieuwe en blijvende uitdagingen stond die hebben bijgedragen aan de trage vooruitgang.
Oekraïne heeft er goed aan gedaan een defensieve oorlog aan te passen door Starlink-satellietinternet, openbare software en kant-en-klare drones aan te sluiten om de Russische strijdkrachten constant in de gaten te houden vanaf commandoposten. Maar offensieve operaties zijn anders: Oekraïne heeft marginale vooruitgang geboekt in zijn vermogen om rechtstreeks te coördineren tussen zijn troepen die zich het dichtst bij de Russische troepen op de zogenaamde nullijn bevinden en degenen die naar voren aanvallen.
De Oekraïense infanterie richt zich steeds meer op loopgraafaanvallen, maar na tienduizenden slachtoffers te hebben geleden sinds het begin van de oorlog, zijn deze rangen vaak gevuld met minder getrainde en oudere troepen. En wanneer Russische troepen uit een positie worden verdreven, zijn ze bedrevener geworden in het aanvallen van die positie met hun artillerie, waardoor Oekraïense troepen daar niet lang kunnen blijven.
Er is een tekort aan munitie en er wordt een mix van munitie verzonden vanuit verschillende landen. Dat heeft Oekraïense artillerie-eenheden gedwongen meer munitie te gebruiken om hun doelen te raken, zeiden Oekraïense soldaten, omdat de nauwkeurigheid tussen de verschillende granaten sterk varieert. Bovendien beschadigen enkele van de oudere granaten en raketten die vanuit het buitenland worden verzonden hun uitrusting en verwonden ze soldaten. “Het is nu een heel groot probleem”, zegt Alex, een Oekraïense bataljonscommandant.
Tot slot blijven camouflage en groen in de zomermaanden cruciale factoren voor het slagen van een slagveldoperatie. Verdedigende troepen hebben bijna altijd het voordeel, of het nu gaat om onzichtbare loopgraven of verborgen eenheden voor elektronische oorlogsvoering die bedrog en verhulling gebruiken om aanvallende troepen af te werpen.
De coördinaten krijgen en schieten
De opstelling die de soldaat genaamd Valerii in het commandocentrum aan het bekijken was, is gebruikelijk bij een meerderheid van de Oekraïense eenheden die in het oosten vechten. In tegenstelling tot de Verenigde Staten en andere NAVO-landen die ingewikkelde militaire communicatieapparatuur gebruiken om het slagveld te monitoren, gebruiken Oekraïense troepen minder geavanceerde, maar gebruiksvriendelijkere programma’s zoals smartphone-berichtenapps, privé-chatrooms op internet en kleine Chinese drones om het reilen en zeilen langs de frontlinie te volgen.
Het is een ad-hoc, maar effectieve communicatiesuite die is bedekt met Oekraïense software van eigen bodem, die de locatie van Oekraïense eenheden en vermoedelijke posities van Russische troepen weergeeft.
Het nadeel van dit systeem is dat het bijna volledig is verbonden met Starlink-satellietinternet. Dat betekent dat wanneer Oekraïense eenheden aanvallen – zonder een wifi-router – het langer duurt om belangrijke informatie, zoals artilleriedoelen, door te geven, omdat aanvallende troepen iemand met een internetverbinding moeten bereiken om ondersteuning te vragen.
Oekraïense troepen kampen ook met Russische troepen die de radio’s blokkeren die soldaten gebruiken om via internet hun kameraden te bereiken.
“Meestal ontvangen we coördinaten via internet – het is veilig, en zodra ze naar ons worden verzonden, gebruiken we ze onmiddellijk”, zegt Anton, het hoofd van een automatische granaatwerpereenheid.
In één geval in het zuiden van het land dit jaar probeerden soldaten die voor Oekraïne vochten Starlink-internet te verbinden met een gepantserd troepentransport toen ze een Russische positie aanvielen, maar de antenne werd neergeschoten door eigen vuur tijdens de aanval.
Deze maand werkte het systeem zoals bedoeld. Een Oekraïense drone zag hoe het vuil van de schop van een Russische soldaat zich opstapelde naast een loopgraaf die hij aan het graven was: het was een prioritair doelwit. Een nieuwe loopgraaf betekende dat de Russische troepen veel dichter bij de Oekraïense linies kwamen en dat het een extra versterking zou zijn voor de Oekraïense troepen om aan te vallen.
De coördinaten voor de loopgraaf werden via de smartphone verzonden en minuten later barstten er explosies los van een Mk 19 automatische granaatwerper aan weerszijden van de Russische soldaat.
Sleuven ruimen: gevaarlijk en essentieel
Het peloton Oekraïense soldaten van de 59e brigade was doorweekt van het zweet. Het was eind juni en ze hadden dezelfde oefening talloze keren uitgevoerd – een loopgraaf aangevallen die voor training werd gebruikt, slechts kilometers van de frontlinie – talloze keren, navigerend door het overwoekerde gras, nep-afvurend met hun kalasjnikovs, rustend en het allemaal opnieuw doend.
Het doel van de herhaling was om het proces mechanisch te maken, dus toen de nieuwe groep gemobiliseerde soldaten, tussen de 25 en 40 jaar oud, uiteindelijk de frontlinie bereikte, zouden ze niet terugdeinzen als het tijd was om een goed verdedigde Russische loopgraaf aan te vallen.
“We hebben nog niet actief gevochten, maar we bereiden ons erop voor”, zei Mykola, een van de jongere soldaten in de groep.
Met de oorlog in zijn tweede jaar en beide legers goed thuis in het bouwen en verdedigen van vestingwerken, is het aanvallen van loopgraven een van de gevaarlijkste en meest noodzakelijke taken geworden voor Oekraïense troepen die proberen grondgebied te heroveren. Training voor meer gespecialiseerde vaardigheden, zoals voor sluipschutters, is buitenspel gezet ten gunste van loopgraafaanvallen.
Rond de oostelijke stad Bakhmut, die in mei door de Russen werd veroverd, hebben Oekraïense troepen vooruitgang geboekt op de flanken van de stad omdat Russische troepen minder tijd hebben gehad om in te graven. Sommige Oekraïense elite-eenheden in het gebied zijn bedreven in het aanvallen van Russische loopgraven met goede communicatie en gecoördineerde aanvallen.
Maar andere Oekraïense formaties elders aan het front hebben moeite gehad om hun gelederen te vullen met soldaten van het kaliber die in staat zijn om succesvolle loopgravenaanvallen uit te voeren, aangezien hun gelederen door maandenlange gevechten zijn uitgeput. Nieuwe vervangers zijn soms oudere rekruten die werden gemobiliseerd.
“Hoe kun je van een 40-jarige verwachten dat hij een goede infanterist of machinegeweer is?” vroeg de Oekraïense commandant wiens peloton tientallen slachtoffers had gemaakt. Jeugd betekent niet alleen meer fysieke kracht, maar jongere soldaten zullen ook minder snel bevelen in twijfel trekken.
De afgelopen dagen vielen er rondom Bakhmut steeds meer Oekraïense slachtoffers, een bijproduct van de strategie van Oekraïne om Russische troepen rond de stad te binden als aanvulling op het tegenoffensief in het zuiden van het land. Russische troepen hebben met spoed meer artillerie-eenheden naar het gebied gestuurd, zodat ze, zelfs als ze een loopgraaf verliezen door een Oekraïense aanval, snel hun verloren vestingwerken kunnen overspoelen met granaten, waardoor de troepen van Kiev gedwongen worden zich terug te trekken van nieuw heroverd terrein.
‘De Groene Zone’
Buiten de oostelijke stad Siversk luisterde een team van Oekraïense troepen die een door de VS geleverde 105 mm houwitser bemanden naar zijn “buurman”, een zelfrijdende houwitser, die verschillende kogels afvuurde. Vervolgens ontving het 105 mm-team zijn eigen vuurmissie, via smartphone en Starlink-internet, gericht op een Russisch mortierteam.
De bemanning trok het camouflagenet open, schoot twee keer en verborg zich toen weer.
De vuurmissie was succesvol. Maar voor veel Oekraïense artillerie-eenheden is het niet zo eenvoudig.
Oekraïense artilleriebemanningen navigeren door een assortiment munitie geleverd uit landen als Pakistan, Polen, Bulgarije en Iran, waardoor de kanonbemanningen hun doel moeten aanpassen op basis van het land waar de munitie vandaan komt en soms hoe oud het is, ook al is het allemaal hetzelfde kaliber.
Frequent artillerievuur leidt bijna altijd tot vergelding. Twintig minuten nadat een Oekraïense 105 mm een salvo had afgevuurd, schoten de Russen terug en overspoelden het gebied met clustermunitie, een klasse granaten en raketten die exploderen en kleinere explosieven over een groot gebied verspreiden. Zowel Rusland als Oekraïne hebben de wapens gebruikt, hoewel veel landen ze verbieden.
De Russen gebruikten clustermunitie, zei de kanonploeg, omdat ze niet precies wisten waar de Oekraïners waren, dus kozen ze ervoor om het gebied te bedekken met de kleine ontploffende bommen in de hoop hun doel ergens tussen de bomen te raken.
Een van de bepalende kenmerken van zomergevechten in Oost-Oekraïne is het gebladerte. Het bedekken van een tank of artilleriestuk met camouflage wordt door de Oekraïners “maskeren” genoemd, en de routine is van cruciaal belang om detectie door drones en het artillerievuur dat zeker zal volgen te voorkomen. Rond Bakhmut staan de velden en boomgrenzen bij de Oekraïense troepen bekend als de ‘groene zone’.
Buiten de door Rusland bezette stad Kreminna, verder naar het noorden, waar dennenbossen het terrein domineren, beschieten Russische troepen daar regelmatig de bomen met brandbommen om door het gebladerte te branden, zeiden soldaten van de 100e Territoriale Defensiebrigade. Aan die frontlinie gaan Oekraïense troepen vaak zo ver dat ze hun afval begraven om verborgen te blijven voor drones.
Vaak moeten Oekraïense gevechtsvoertuigen om te vuren of te manoeuvreren afzien van elke vorm van camouflage, waardoor ze worden blootgesteld aan een ander wapen dat zich de afgelopen maanden over de frontlinie heeft verspreid: Russische GPS-geleide Lancet-drones.
Ze worden vaak “kamikaze”-drones genoemd en hebben de Oekraïense artillerie- en tankbemanningen gedwongen uitgebreide maatregelen te nemen om hun posities te verbergen. Sommige tankbemanningen hebben zelfs zelfgemaakte bepantsering aan hun geschutskoepels gelast om te proberen de zelfontploffende machines te stoppen.
Ongeveer 65 kilometer verderop, op een ander deel van de frontlinie, hielden soldaten van de 15th Separate Artillery Reconnaissance Brigade een reeks radiofrequenties vanaf hun computerschermen in de gaten en probeerden erachter te komen hoe ze met de Lancets moesten omgaan. Ze blokkeren was onmogelijk, althans voorlopig.
Lancetten zijn moeilijk neer te schieten omdat ze meer werken als geleide bommen dan als drones, zeiden de Oekraïense soldaten. In plaats daarvan probeert hun elektronische oorlogsradar, bekend als een NOTA, de nabijgelegen Russische drone te blokkeren die vermoedelijk coördinaten naar de Lancet stuurt. Maar het is een moeilijke wetenschap, zeiden de soldaten.
“We weten niet precies hoe ze communiceren”, zegt Marabu, een junior sergeant die binnen de NOTA werkt.
Een andere soldaat voor elektronische oorlogsvoering voegde eraan toe dat ze Lancets maar kort op hun scherm konden zien wanneer het de verbinding aanzette om video te streamen, maar dat duurt meestal maar ongeveer 15 seconden.
Elektronische oorlogsvoering is een verborgen hand achter een groot deel van de oorlog, met Russische capaciteiten die die van de Oekraïners overtreffen. Russische troepen kunnen gsm-signalen detecteren en gps- en radiofrequenties blokkeren, en ze zijn vaak op zoek naar Starlink wifi-routers om met hun artillerie te richten.
“Het is een heel groot probleem voor ons”, zei Marabu, verwijzend naar het vermogen van de Russische strijdkrachten om de frequentie-output van hun drones te veranderen. Dat maakt het voor de NOTA moeilijker om te zeggen waar de drones zich in de frontlinie bevinden.
Deze maand keek Marabu ergens boven de stad Svatove naar een Russische bewakingsdrone. Buiten het bereik van de stoorradar van de NOTA kon Marabu alleen maar toekijken hoe rode stippen tegen een blauwe achtergrond op zijn scherm stroomden: de Russische drone communiceerde terug naar zijn operator en stuurde korrelige beelden van de oorlog beneden.